Obszary Natura 2000

W zasięgu Nadleśnictwa Dobrocin znajduje się pięć obszarów (lub ich fragmenty) z Europejskiej sieci Ekologicznej Natura 2000. Są to: część obszaru objętego ochroną w ramach Dyrektywy Ptasiej (OSO), a mianowicie PLВ280002 - Dolina Pasłęki - 1847,57 ha, oraz objęte ochroną w ramach Dyrektywy Siedliskowej trzy obszary już zatwierdzone: PLН280006 - Rzeka Pasłęka (fragment) - 881,10 ha, PLН280010 - Вudwity (w całości położony w zasięgu Nadleśnictwa) - 450,93 ha, PLН280050 - Niedźwiedzie Wielkie - 103,60 ha (w całości położony w zasięgu Nadleśnictwa) i jeden potencjalny (zgłoszony do Komisji Europejskiej z Shadow List 2008) PLН280038 - Jezioro Wukśniki - 362,20 ha. (Podano powierzchnię obszarów w zasięgu Nadleśnictwa.)

PLB280002 Dolina Pasłęki

Obszar specjalnej ochrony ptaków o powierzchni 20669,89 ha na terenie Nadleśnictwa Dobrocin zajmuje fragment obszaru o powierzchni 1847,57 ha leżący po zachodniej stronie rzeki Pasłęki, która stanowi wschodnią granicę Nadleśnictwa. Pasłęka jest jedną z niewielu rzek, które nie zostały uregulowane. Na drodze jej przepływu leży tylko jedno miasto - Вraniewo. W dolinie rzeki położonych jest kilkanaście niewielkich wsi i nieliczne rozproszone osady. Obszar jest miejscem występowania 23 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej i 9 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt. W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej (C3, C6) następujących gatunków ptaków: nurogęś, błotniak łąkowy, kania czarna, kania ruda, bielik, orlik krzykliwy, trzmielojad, samotnik, zimorodek, siniak. Oprócz tego w dość dużym zagęszczeniu (C7) występują: bąk, bocian biały, bocian czarny, błotniak stawowy, derkacz i rybitwa czarna. Stwierdzono również występowanie takich gatunków jak: kropiatka, zielonka, żuraw, dzięcioł zielonosiwy, dzięcioł białogrzbiety, lerka, podróżniczek, jarzębatka, gąsiorek.

PLH280006 Rzeka Pasłęka

Specjalny obszar ochrony siedlisk o powierzchni 8198,10 ha, w zasięgu nadleśnictwa zajmuje 881,10 ha i pokrywa się z obszarem Dolina Pasłęki (PLB280002) oraz z terenem rezerwatu „Ostoja bobrów na rzece Pasłęce" po zachodniej stronie rzeki. Jako SOOS „Rzeka Pasłęka" stanowi ważną ostoję bobra Castor fiber. W rzece i jej dopływach bytuje 8 gatunków ryb z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej, m.in. występują tu silne populacje bolenia — Aspius aspius i głowacza białopłetwego — Cottus gobio. Z gatunków wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG na terenie ostoi występują:

ü  ssaki: bóbr europejski, wydra,

ü  płazy i gady: traszka grzebieniasta, kumak nizinny,

ü  ryby: minóg morski, minóg strumieniowy, minóg rzeczny, boleń, różanka, piskorz, koza, głowacz białopłetwy.

Z doliną rzeki związanych jest 9 siedlisk wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej, w tym siedliska priorytetowe takie jak: łęgi wierzbowe, olszowe i jesionowe, źródliskowe lasy olszowe (kod 91E-0). Położenie, układ przestrzenny i zasięg ostoi umożliwia jej pełnienie kluczowego korytarza ekologicznego, który zapewnia ciągłość bytowania gatunków od centrum regionu w kierunku wybrzeża Bałtyku.

PLH280010 Budwity

Specjalny obszar ochrony siedlisk o powierzchni 450,93 ha, w całości położony jest w zasięgu Nadleśnictwa Dobrocin. Jest to rozległy kompleks wysokotorfowiskowy o powierzchni około 330 ha, powstały w wyniku zalądowienia istniejącego tu niegdyś jeziora Czarnego. Od 1962 r. powierzchnia 143,85 ha torfowiska została przekazana przemysłowi torfowemu i tego samego roku rozpoczęto jego eksploatację. „Torfowisko Budwity" było eksploatowane jeszcze przed II wojną światową, lecz w większości z pominięciem odwodnienia złoża. Dzięki temu nie został wówczas przerwany proces torfotwórczy. Obecna eksploatacja torfowiska odbywa się z jego odwadnianiem. W południowej części obszaru znajduje się rezerwat „Zielony Mechacz". W tej części dominuje bór bagienny Vaccinio uliginosi-Pinetum, a na fragmentach występuje brzezina bagienna Betuletum pubescentis. W części środkowej rezerwatu pozostały niewielkie enklawy roślinności torfowiskowej: Ledo-sphagnetum, Eriophoro angustifolii-Sphagnetum recurvi.

W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat naturalny układ sieci wodnej torfowiska i terenów je otaczających został silnie zmieniony. Powstał system rowów odwadniających, przebudowano i pogłębiono istniejące dotychczas cieki wodne. W miarę eksploatacji i obniżania się powierzchni torfowiska rowy są pogłębiane. Od 1996 r. złoże torfowe jest użytkowane przez spółkę z.o.o. „Hollas" w Pasłęku na podstawie umowy dzierżawnej zawartej z Urzędem Rejonowym w Morągu. Eksploatacja torfowiska została zaplanowana na 22 lata do 11.06.2017 r. Prace rekultywacyjne na wyrobiskach mają zostać ukończone do 2021 r.

PLН280050 Niedźwiedzie Wielkie

Specjalny obszar ochrony o powierzchni 103,60 ha, w części pokrywa się z rezerwatem przyrody (34,02 ha) „Niedźwiedzie Wielkie", w całości znajduje się w zasięgu Nadleśnictwa Dobrocin. Obszar porośnięty ponad stuletnimi, głównie bukowymi drzewostanami z domieszką grabu, lipy i dębu położony jest nad jeziorem Niedźwiedzim. Występują tutaj typy siedlisk wymienione w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej: Fraxino-Alnetum - łęg jesionowo-olszowy, Stellario holosteae¬Carpinetum betuli — grąd subatlantycki oraz Galio odorati-Fagetum - żyzna buczyna niżowa typu „pomorskiego". Na terenie ostoi odnotowano też występowanie grzybów chronionych: ozorek dębowy - Fistulina hepatica (czerwona lista roślin i grzybów Polski), flagowiec olbrzymi - Meripilus giganteus, soplówka gałęzista - Hericium Clathroides, mądziak psi - Mutinus caninus. W części obszaru pokrywającym się z rezerwatem od wielu dziesięcioleci znajdują się ogromne ilości martwego drewna. Dzięki temu obiekt jest ważną ostoją organizmów saproksylicznych, szczególnie chrząszczy. Liczne dziuple w starych drzewach zasiedla pachnica dębowa - *1084 Osmoderma eremita gatunek o znaczeniu priorytetowym, wymagającym ochrony w formie wyznaczania obszarów Natura 2000, która jest głównym powodem powołania tego obszaru jako SOOS. Regionalnie teren ten ma istotne znaczenie dla ptaków związanych z dziuplami żywych i martwych drzew m.in. dzięcioła czarnego i gołębia siniaka. Ponadto występują tutaj ptaki wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG: bocian czarny, bielik, orlik krzykliwy, żuraw, muchołówka mała.

РLН280038 Jezioro Wukśniki

Obszar potencjalny, zgłoszony do Komisji Europejskiej - Shadow List 2008 - specjalny obszar ochrony siedlisk o powierzchni 362,20 ha, w całości znajduje się w zasięgu Nadleśnictwa Dobrocin.

Jezioro Wukśniki o powierzchni 117,10 ha jest najgłębszym zbiornikiem Pojezierza Mazurskiego (głębokość maksymalna 68,0 m) położony w zachodniej części Pojezierza Olsztyńskiego. Jezioro otaczają łąki i pastwiska, jedynie na południowo- wschodnim brzegu znajduje się las. Jezioro nie odbiera ścieków z punktowych źródeł zanieczyszczeń i jest w małym stopniu wykorzystywane do celów rekreacyjnych. Jest to jezioro mezotroficzne, bardzo czyste (I klasa czystości), z zachowaną fauną reliktowych gatunków bezkręgowców. Występują tutaj gatunki ryb z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej: różanka - Rhodeus sericeus amarus i koza - Cobitis taenia. Spośród płazów odnotowano występowanie ropuchy szarej, rzekotki drzewnej, żaby moczarowej i żaby trawnej.

Na terenie ostoi odnaleziono motyla czerwończyka nieparka - Lycaena dispar, który znajduje się na liście gatunków w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej. Obszar uznano za ważny ze względu na zachowanie odpowiedniej reprezentacji jezior mezotroficznych, w tym dla ujęcia przykładu jezior głębokich i bardzo czystych.

Aktualne granice obszarów Natura 2000 w zasięgu Nadleśnictwa zostały naniesione na mapy: „Funkcji Lasu" oraz „Walorów Przyrodniczo-Kulturowych" w skali 1: 50 000.